Zorunlu Sigorta Nedir?

Zorunlu sigorta belirli risklere karşı sigorta sahibi ve üçüncü kişilerin korunması amacıyla yasal olarak yaptırılması gereken sigorta türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Zorunlu sigorta sayesinde bireylerin ve toplumun risklere karşı korunması ve kamu güvenliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Zorunlu sigorta yasa ve yönetmelik tarafından hüküm altına alınarak zorunlu hale getirilmiştir. Zorunlu sigorta yaptırılmaması durumunda cezai yaptırım uygulanması kaçınılmazdır.

Zorunlu Sigorta Çeşitleri Nelerdir?

1. ZORUNLU TRAFİK SİGORTASI; olası bir kaza durumunda üçüncü kişilere karşı ödenmesi gereken maddi ve bedeni zararların teminat alına alınması için yaptırılması gerekli olan sigorta türüdür. Zorunlu trafik sigortası kapsamında meydana gelen bir kaza sonucundaki zararlar karşılanmaktadır. Zorunlu trafik sigortası Karayolları Trafik Kanunu 91. Maddesinde düzenlenmiş olup bu maddeye göre üçüncü kişilere karşı verilen zararların karşılanması amacıyla yapılan bir zarar sigortasıdır. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 91’e göre “İşletenlerin, bu Kanunun 85. maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur. Aynı kanunun 24/1. ve 91/5. Maddelerinde de sigortası bulunmayan araçların trafiği çıkmasının yasak olduğu düzenlenmiştir. Zorunlu trafik sigortası, trafik kazalarındaki maddi kayıpların giderilmesi amacını taşımaktadır.
2. DASK (ZORUNLU DEPREM SİGORTASI); deprem nedeniyle meydana gelen zararların temini için yaptırılması zorunlu bir sigortadır. DASK sigortası özellikle deprem nedeniyle meydana gelen hasarların karşılanması amacı taşımaktadır. DASK sigorta primleri, teminatları ve poliçe düzenlemeleri devlet tarafından belirlenmektedir. DASK sigortası sayesinde meydana gelen hasarlardan kaynaklı maddi yük azalacaktır. Aynı zamanda bu sigorta kapsamında toplumun güvenliğinin sağlanmasında önemli bir husustur.
3. YURT DIŞI ARAÇ SİGORTASI (YEŞİL KART SİGORTASI); uluslararası yolculuklarda aracın sigortalanması için yaptırılan bir sigorta türüdür. Yurt dışına çıkış yapan araç o ülkede meydana gelebilecek kazalardan kaynaklı oluşacak zararların güvence altına alınması amacıyla yaptırılmaktadır. Sigorta kapsamında sigortalının yabancı ülkede üçüncü kişilere verdiği zararlar poliçe kapsamında karşılanmaktadır. Yeşil kart sistemine dahil ülkelere seyahat edilmesi halinde zorunlu olarak yaptırılması gerekmektedir. Yurt dışı araç sigortası 15 gün, 1 ay veya 6 aya kadar düzenlenebilmektedir. Bu sigorta uluslararası yolculuklarda yasal bir zorunluluk olmakla birlikte sigorta sahibine de büyük bir kolaylık sağlamaktadır.
4. SEYAHAT SAĞLIK SİGORTASI; yurt içi ve yurt dışına yapılacak seyahatler sırasında beklenilmedik acil durumlar karşısında kişiye güvence sağlamak amacıyla yaptırılan bir sigorta türüdür. Seyahat sigortası poliçesi kapsamında tedavi masrafları, acil tıbbı müdahale ve nakil, hastane masrafları, vefat durumunda nakil, bagaj kaybı ve gecikmesi, seyahat iptali ve gecikmesi durumdaki masraflar karşılanmaktadır. Seyahat sağlık sigortası seyahat süresine göre düzenlenebilmektedir. Seyahat sağlık sigortası yaptırılırken mutlaka poliçe içeriğine dikkat edilmesi gerekmektedir.
5. ZORUNLU PAKET TUR SİGORTASI; 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununda düzenlenmiş olup, seyahat acenteleri tarafından düzenlenen paket turlarda müşterilere karşı sorumlulukların güvence altına alınması amacıyla zorunlu olarak yaptırılması gereken sigorta türüdür. Tur süresince yolcuların olası risklere karşı güvence altına alınması amaçlanmaktadır. Bu sigorta ile tüketicinin haklarının korunması açısından önem arz etmektedir.
6. SERTİFİKA MALİ SORUMLULUK SİGORTASI; mesleki sorumluluğun gerekli olduğu alanlarda çalışan kişiler ve kuruluşlar için gerekli sigorta türüdür. Mesleki faaliyetin icra edildiği sırada üçüncü kişiye karşı bir zarar verilmesi halinde sigortalının hukuki sorumlulukları bu sigorta kapsamında teminat altına alınmaktadır. Yüksek risk taşıyan meslek grupları ve sertifikalar ile faaliyet gösteren kişi veya kuruluşlar için zorunludur.
7. YOLCU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI; ticari araç vasıtasıyla yolcu taşımacılığı yapan şirket ve kişiler için yaptırılması zorunlu bir sigorta türüdür. Bu sigorta kapsamında taşımacılık hizmeti sırasında meydana gelebilecek kazalarda, yolcuların bedeni zarar ve ölümlü kaza sonucundaki sorumluluklarının karşılanması amacı taşımaktadır. 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili mevzuatlar gereği ticari yolcu taşımacılığı yapan işletmeler için yaptırılması zorunludur.
8. KARAYOLLARI YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI, şehir içi ve şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan ticari araçlar için zorunlu olan bir sigorta türüdür. Bu sigorta türü, 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmelikler gereği yaptırılması zorunlu hale getirilmiştir. Yolcuların ve yolcu taşımacılığı yapan görevlilerin güvence altına alınması, bedeni zararların karşılanması, taşımacılık sektöründe güvenliğin arttırılması zorunlu koltuk ferdi kaza sigortasının amaçlarıdır.
9. DENİZ ARAÇLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI, deniz araçlarının işletilmesi sırasında üçüncü şahıslara karşı olabilecek zararların ve deniz taşımacılığı sektöründe faaliyet gösterenler için yaptırılması zorunlu tutulan bir sigorta türüdür. Yolcu ve yük taşımacılığı yapan deniz araçları için 4922 Sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat gereği zorunlu hale getirilmiştir
10. TEHLİKELİ MADDELER VE TEHLİKELİ ATIKLAR ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI, tehlikeli madde ve atıkların taşınması, depolanması, doldurulması, boşaltılması sırasında çevreye veya üçüncü şahıslara karşı verilecek zararların giderilmesi amacıyla yapılan bir sigorta türüdür. Çevrenin ve halk sağlığının korunması amacıyla zorunludur.
11. TÜPGAZ ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI, sıvılaştırılmış petrol gazı – LPG ticareti yapan işletmelerin faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek kazalar sonucunda zararların giderilmesi amacıyla yapılması zorunlu bir sigorta türüdür. 5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununda düzenlenmiştir.
12. TIBBİ KÖTÜ UYGULAMAYA İLİŞKİN ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI, sağlık hizmeti sunan kişilerin mesleki faaliyetleri sırasında yaptıkları hatalar veya ihmal sonucu hastalara verebilecekleri zararlara karşı hem hastaları hem de sağlık çalışanlarını koruma altına almak amacıyla yapılmaktadır.  1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun gereğince zorunlu hale getirilmiştir.
13. KIYI TESİSLERİ DENİZ KİRLİLİĞİ ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI, kıyı alanlarında bulunan ve denizle ilgili faaliyetlerde bulunan tesislerin, deniz kirliliği nedeniyle ortaya çıkabilecek zararlara karşı sorumluluğunu teminat altına almaktadır. Bu sigorta, kıyı tesislerinin deniz kirliliği ve çevreye verebileceği zararlar sonucu oluşacak temizlik ve tazminat masraflarına karşı finansal güvence sağlar.
14. ÖZEL GÜVENLİK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI, özel güvenlik hizmeti veren firmaların, sağladıkları güvenlik hizmetleri sırasında, üçüncü şahıslara karşı doğabilecek maddi zararları karşılamak amacıyla yapılan bir sigorta türüdür. Güvenlik görevlilerinin hizmet sundukları esnada ihmal veya kaza nedeniyle ortaya çıkabilecek sorumlulukları teminat altına almaktadır.

Zorunlu Sigorta Kapsamı Nedir?

Zorunlu sigorta yasal olarak yapılması gerekli olan sigorta türlerini kapsamaktadır. Zorunlu sigortalar sayesinde kişiler ve toplumun risklerden korunması amaçlanmaktadır. Ülkemizde zorunlu sigorta kapsamı belirli risklere karşı güvence sağlanması açısından birçok farklı alanda çeşitlenmiştir. Zorunlu mali sorumluluk sigortası, DASK sigortası, İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları sigortası, Genel Sağlık Sigortası SGK, Kredi sigortası, Zorunlu Kara yolu taşıma sigortası, Mesleki sorumluluk sigortası, Zorunlu Doğal afet sigortası zorunlu sigorta kapsamında karşımıza çıkmaktadır. Zorunlu sigorta kapsamında kişi ve toplumun koruma altına alınması amaçlanmaktadır.

Zorunlu Sigorta Kolu Nedir?

Sosyal güvenlik kurumu sisteminde kayıtlı sigortalı bireylerin belirli riskler karşısında korunması amacıyla devlet tarafından zorunlu tutulan sigorta türlerinin tümü zorunlu sigorta kolu adı altında toplanmaktadır. Zorunlu sigorta kolu 5510 sayılı kanun gereği Sosyal Güvenlik Kurumu 4A kapsamındaki prim ödeyen sigortalıları kapsamaktadır. 4A zorunlu sigorta kolu Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında yer alan sigorta türü olup işçi statüsünde çalışan sigortalılar için geçerlidir. 4A sigorta kolu eski sistemde SSK olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir işverene bağlı olarak çalışan kişiler 4A sigorta kapsamında yer almaktadır. 4A sigorta kapsamındaki işçiler iş veren tarafından SGK’ya bildirilmesi şartı bulunmaktadır. 4A zorunlu sigortanın kolları Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası, İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası, Hastalık Sigortası, Analık Sigortası, Genel Sağlık Sigortası (GSS) olarak karşımıza çıkmaktadır. Zorunlu sigorta kolu kapsamında işveren işçinin işe başladığı tarihten itibaren en geç 1 ay içinde SGK’ya bildirim yapmakla yükümlü olup işveren tarafından işçinin sigorta primleri de düzenli olarak yatırma yükümlülüğü bulunmaktadır. 4A sigorta primleri brüt maaş üzerinden belirli oranlar çerçevesinde hesaplanmaktadır. Bu primler işveren ve işçi tarafından karşılanmakta olup farklı sigorta kollarına göre dağılmıştır. Tam bu nokta da 4A zorunlu sigorta primi ne kadardır? Sorusuna cevap vermemiz gerekmektedir. 2025 Ocak ayı itibarıyla asgari ücret SGK primi, 4.095,87’dir. Bu tutar brüt maaş üzerinden hesaplanır ve SGK primi oranı %15,75’tir. 4A sigorta kolu kapsamındaki sigortalının yeterli prim günü ve yaş şartını tamamlaması halinde emeklilik hakkı bulunmaktadır. İş kazası, hastalık veya meslek hastalığı gibi durumlarda da geçici ya da sürekli iş görememezlik ödemesi alabileceklerdir. Ayrıca sigortalının vefat etmesi halinde ailesine ölüm aylığı da bağlanmaktadır. 4A zorunlu sigorta kolu kapsamında işçinin sosyal güvenlik haklarının güvence altına alınması ve sosyal risklere karşı korunması amaçlanmaktadır.

Gss Nedir?

Genel sağlı sigortası (GSS), 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olup Sosyal güvenlik kurumu tarafından yönetilmektedir. Genel sağlık sigortası ile vatandaşların sağlık alanında yaşayacağı riskler güvence altına alınması amaçlanmıştır. GSS kapsamında muayene, tedavi, ilaç ve diğer sağlık hizmetlerinden yararlanma imkânı sunulmaktadır. GSS sayesinde vatandaşların sağlık hizmetinden mahrum kalması önlenmektedir. 4A (SSK), 4B (Bağ – Kur) ve 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişiler işveren veyahut kendilerinin ödediği primler sayesinde GSS kapsamındadır. Bununla birlikte çalışan sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişiler de prim ödemeksizin GSS kapsamına girmektedir. Gelir testine tabi olanlar, 25 yaşına kadar olan öğrenciler ve emekliler de GSS kapsamında sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir. GSS kapsamında devlet ve anlaşmalı özel hastanelerde tedavi, reçeteli ilaç ödemelerinin bir kısmının SGK kapsamında karşılanması ve doğum hizmetleri sunulmaktadır. Şöyle ki; GSS kapsamında sağlık hizmetlerinden faydalanılabilmesi için belirli bir prim ödenmesi şartı bulunmaktadır. Çalışanlar için bu prim miktarı brüt maaşın %12,5’ i oranında işveren ve işçi arasında paylaştırılarak ödenmektedir. Gelir testine kapsamında gelir testi sonucuna göre hane içerisindeki kişi başına düşen aylık gelire göre farklılık göstermektedir. Gelir testi sonucunda asgari ücretin 3’te 1’inden az gelir olması durumunda prim ödemesi yapılmaz ve sağlık hizmetlerinden ücretsiz bir şekilde yararlanılır. Gelir testi sonucunda gelirin belirtilen orandan fazla olması halinde belirlenen prim ödemesi yapılması gerekmektedir. Bu noktada prim borcu hususu da karşımıza çıkmakta olup GSS prim borcu bulunan kişiler acil sağlık hizmetleri dışındaki diğer sağlık hizmetlerinden faydalanamamaktadır. GSS prim borçları E- Devlet veya SGK resmi sayfasından sorgulanabilmektedir. Borç ödemeleri ise anlaşmalı bankalar veyahut SGK tahsilat birimine yapılmaktadır.

Tavsiye Yazı: Sigorta Şirketine Başvuru Süreci

Zorunlu Sigortalar Takip Yönetmeliği

Sosyal güvenlik kurumu ve sigorta sisteminin işleyişini sağlamak amacıyla, Zorunlu sigorta kolu kapsamındaki primlerin takibi, tahsili ve süreçlerin düzenlenmesine yönelik esasların belirlenmesi Zorunlu Sigorta Takip Yönetmeliğinde belirlenmektedir. Zorunlu Sigorta Takip Yönetmeliği ile işveren ve sigortalıların yükümlülükleri tanımlanmakta olup SGK sisteminin etkin bir şekilde çalışması hedeflenmektedir. Zorunlu Sigorta Takip Yönetmeliği ile sigortalı bireylerin hak kaybının önüne geçilmesi, işverenlerin prim ödemelerini düzenli yapması, SGK’nın prim tahsilatlarını etkin bir şekilde yerine getirmesi, Prim borçları ile ilgili hususların belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Sigortacılıkta Ruhsat

Sigorta şirketlerinin faaliyet gösterebilmeleri için ruhsat sahibi olmaları gerekmektedir. Sigorta şirketlerinin yasal olarak poliçe düzenleyebilmeleri ve hizmet verebilmeleri açısından ruhsat sahibi olma şartı bulunmaktadır. Ruhsat olmaması halinde sigortacılık faaliyetinde bulunması yasal değildir. Sigorta alanında faaliyet göstermek için tüzel kişinin gerekli yasal düzenlemelere uygun şirket yapısı kurması gerekmektedir. Akabinde Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na başvuru yaparak ruhsatını alabilecektir. Başvuru aşamasında şirketin ticari sicil kaydı, sermaye yeterlilik belgesi, yönetim kurulu üyeleri ve şirket temsilcilerinin adli sicil kaydı ve donanım ve personel yeterliliği belgelerinin eksiksiz bir şekilde teslime dilmesi gerekmektedir. Sigortacılık ruhsatı sigorta kollarına göre ayrı ayrı verilmektedir. Gerekli evrakların teslim edilmesinden sonra SEDDK tarafından başvuru incelenir ve yeterli görüldüğü taktirde ruhsat verilir. Ruhsat türleri sigorta şirketi ruhsatı, acentecilik ruhsatı ve brokerlik ruhsatı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sigorta şirketinin yasal şartları ihlal etmesi, mali yükümlülüklerinin yerine getirmemesi ve uzun bir süre sigorta faaliyetinde bulunmaması halinde ruhsat iptal edilmektedir. Sigortacılık şirketinde ruhsat alınması yasal bir şekilde faaliyet göstermenin en temel kuralıdır.

Sigortada Devletin Çalışma Süresi İçerisinde Kullandığı Yetki

Sigorta alanında devlet genellikle sosyal güvenlik sistemine dayalı düzenlemeleri ve denetimleri kapsamaktadır. Bu yetkiler ülkemizde SGK ve ilgili bakanlıklarca uygulanmaktadır. Zorunlu sigorta ve prim tahsilatı, denetim ve yaptırım yetkisi, sigorta haklarının korunması, iş kazaları ve meslek hastalıkları denetimi, emeklilik hizmetleri, işveren- işçi uyuşmazlıklarının çözümü devletin kullandığı temel yetkilerdir. Devlet kullanmış olduğu bu temel yetkiler ile sigortalının sosyal güvenlik haklarını korumayı ve işverenin yükümlülüklerini yerine getirmesini amaçlamaktadır. Devlet yetkisi ile denetim ve kontrol mekanizması uygulamaktadır. Devletin yetkisi kapsamındaki yapmış olduğu düzenlemeler ile çalışma hayatında işçi ve işvereninin korunması amaçlanmaktadır.